Czym jest mobbing? – definicja
Mobbing w pracy jest nam znanym hasłem nie od dziś. Niektórzy jedynie słyszeli o nim, drudzy znają kogoś, kto tego doświadczył, a jeszcze inni przekonali się o nim na własnej skórze. Często może nawet nie zdają sobie sprawy, że są ofiarami. Mobbing oznacza „Działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”. Takie wyjaśnienie frazy przedstawia nam artykuł 94 Kodeksu pracy.
Podstawowowe cechy mobbingu w pracy.
Mobbing w pracy jest:
- Długotrwały – Zjawisko mobbingu nie jest jednorazowym incydentem, a rozłożoną w czasie praktyką. Najczęściej mówi się o miesiącach, a nawet latach. Jednak im szybciej zaczniesz działać, tym lepiej.
- Regularny – Między kolejnymi przypadkami mija niewiele czasu. Najczęściej występują kilka razy w miesiącu lub nawet tygodniu. Spięcie 2 razy na kwartał ciężko zakwalifikować jako mobbing w pracy.
- Uporczywy – Działanie jest świadomie skierowane w kierunku ofiary mobbingu i bezpośredniego wpływu na nią oraz konsekwentnie powtarzane w celu wywołania konkretnego efektu.
- Uciążliwy – Realnie przeszkadza w wykonywaniu obowiązków, wpływa na wydajność i samoocenę, a także może skutkować problemami zdrowotnymi – zarówno psychicznymi, jak i fizycznymi.
Przykłady i rodzaje mobbingu.
Mobbing w miejscu pracy może objawiać się w przeróżnych formach. Często też kilka rodzajów tyczy się jednej osoby. Przejawy mobbingu mogą być następujące:
Złośliwości i wyzwiska
Jeżeli pracodawca jest do nas wrogo nastawiony bez żadnego powodu i często przydziela prace, które nie należą do naszych obowiązków, jest to mobbing w pracy. Jeżeli współpracownik kieruje wobec Ciebie obelgi, które nawet mają swoją przyczynę, a sytuacja nie była jednorazowa, również jest to mobbing w miejscu pracy. Żaden błąd nie uprawnia drugiej osoby do stosowania wyzwisk w Twoim kierunku. Rzutuje to w dużej mierze również na stan zdrowia psychicznego pracownika, którego mobbing dotknął.
Groźby
W momencie gdy dochodzi do gróźb wobec członków zespołu pracowników, mamy do czynienia z przestępstwem. Objawia się to w długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu danej osoby. Kodeks pracy w tej sytuacji mówi jasno – złóż pisemną skargę.
Obraźliwe gesty
Wykonywanie niestosownych czynów, gestów, które są skierowane przeciwko pracownikowi, mające na celu poniżenie go to również przykład mobbingu w pracy.
Ciągła i pozbawiona uzasadnienia krytyka dotycząca pracy i/lub życia prywatnego
Ofiara mobbingu może spotkać się również z zaniżoną oceną przydatności zawodowej, ale nie tylko. Nieuzasadniona krytyka w stosunku do pracownika może wpływać negatywnie na jej stan zdrowia. Ma to również przełożenie na podejmowanie przez nią decyzji. Stale będąc pod presją i krytyką, ofiara może nie być już pewna czegokolwiek.
To także może Cię zainteresować: Przeczytaj "Co powoduje powstawanie łupieżu i jak skutecznie z nim walczyć?", aby dowiedzieć się więcej!
Fizyczne lub społeczne izolowanie pracownika
Mobbing występuje gdy pracodawca alienuje nas z zespołu współpracowników. Ofiara mobbingu może również doświadczyć braku pozwolenia w celu nawiązania kontaktów w środowisku pracy. Na przykład poprzez wydanie zakazu komunikowania się z innymi pracownikami lub utrudnianie dostępu do informacji.
Ostentacyjne lekceważenie i ignorowanie
A co kiedy nie jesteśmy krytykowani, nie doświadczamy przemocy werbalnej ani niewerbalnej, właściwie nic się nie dzieje, poza tym, że jesteśmy stale ignorowani? Takie lekceważenie i traktowanie osoby jak niewidzialnej również jest podstawą do wniesienia skargi o mobbing. Każdy pracownik ma prawo do równego traktowania i do okazywania mu szacunku.
Ciągłe podważanie kompetencji pracownika
Oprócz lekceważenia równie szkodliwe jest stałe podważanie kompetencji i uwag pracownika. Nie tylko może paraliżować to pracę zespołu i działać na niekorzyść firmy, ale też systematycznie podważa to poczucie własnej wartości pracownika. Takie działanie jak najbardziej podchodzi pod mobbing.
Ośmieszanie pracownika
Jesteś ofiarą mobbingu jeżeli pracodawca wyśmiewa Cię w środowisku pracy. Tym bardziej jest to istotne, jeżeli świadkami takiego zachowania są inne osoby. Jest to kolejne działanie, które podważa prawo pracownika do bycia traktowanym z szacunkiem i godnością.
Przydzielanie pracownikowi bezsensownych lub upokarzających zadań
Mobbing w pracy to również nakaz wykonywania kompromitujących i uwłaczających kwestii. Jeżeli w pracy stale wykonujesz zadania nienależące do Twoich kompetencji, przynosisz kawę lub musisz zajmować się prywatnymi sprawami pracodawcy, jak najbardziej powinieneś to zgłosić.
Więcej informacji o podobnej tematyce znajdziesz tutaj: Jak wybrać klinikę implantacji zębów? Przewodnik dla pacjenta
Zlecanie prac szkodliwych
Skutki mobbingu mogą być naprawdę niebezpieczne. Kodeks pracy nie zakazuje nam wykonywania prac niebezpiecznych dla naszego zdrowia i życia, jeżeli nie było to wcześniej ustalone.
Działania o podłożu seksualnym: Molestowanie seksualne
Sprawcą mobbingu może być każdy. Definicja mobbingu nie ogranicza się do płci czy hierarchii firmy. Ofiarą molestowania seksualnego może być każdy. Jest to bardzo ciężka forma mobbingu w pracy. Oskarżenia o molestowanie należą do bardzo poważnych, dlatego w takim przypadku konieczna będzie odpowiednia pomoc prawna oraz psychologiczna dla ofiary.
Kto najczęściej pada ofiarą mobbingu w pracy?
Zwykle są to spokojne, ciche i ustępliwe osoby – słabsze od mobbera osobowościowo i pod względem pozycji zawodowej. Według badań w 58 proc. przypadków mobbingu to przełożony dręczy podwładnego, w 12 proc. – sami koledzy. Tylko w 1 proc. przypadków podwładni nękają szefów i to oni należą do ofiar mobbingu. Klasyczny mobber ma obniżoną kontrolę norm moralnych i cechy psychopatyczne, w tym niską empatię. Zwykle jest też bardzo ambitny, drapieżny, nastawiony na karierę.
To także może Cię zainteresować: Przeczytaj "Jakie uprawnienia do obsługi ładowarki teleskopowej? Sprawdzamy!", aby dowiedzieć się więcej!
Jak udowodnić mobbing w pracy?
Aby zacząć zbierać dowody, dowiedz się, co to jest mobbing w pracy. Dopiero wtedy, gdy będzie można ze 100% pewnością określić, że to zjawisko zachodzi – zacznij kompletować niezbędne dowody. Jak się za to zabrać?
- Najważniejszą kwestią jest archiwizowanie wszystkich rozmów na komunikatorach prywatnych i służbowych. Dzięki temu możesz z łatwością zdobyć niepodważalny dowód nękania danej osoby. Pomocne mogą być także bilingi telefoniczne lub zapisane wiadomości SMS.
- Kolejnym sposobem jest przekonanie innych świadków mobbingu do zeznawania na Twoją korzyść w sądzie lub potwierdzenia Twoich słów na spotkaniu z przełożonym, by potwierdzić mobbing w pracy.
Udowodnienie przestępstwa, jakim jest mobbing w pracy, spoczywa na barkach pracownika dotkniętego nękaniem i terrorem psychicznym. Rozmowa z pracodawcą, inspekcją pracy lub sądem powinna zostać poparta udokumentowanymi przykładami. Zebranie dowodów nie należy do prostych zadań, zwłaszcza jeśli wymaga nagrywania lub podsłuchiwania mobbera. Warto wiedzieć, że nagrywanie pracodawcy bez jego wiedzy jest kwestią dyskusyjną. Formalnie podsłuchiwanie kogoś w miejscu pracy bez jego zgody jest nielegalne. W praktyce niektóre sądy dopuszczały nagrania głosowe osób mobbingujących jako dowód w sprawach prowadzonych przeciwko nim.
Nawet jeśli nie wiesz, jak udowodnić mobbing w pracy, nie zapominaj o tym, że możesz się bronić. Wiele osób nękanych w pracy postanawia po prostu z niej odejść. Tymczasem to nie Ty, a osoba znęcająca się nad innymi, powinna ponieść wszelkie możliwe konsekwencje mobbingu. Podstawą funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości na całym świecie jest konieczność ukarania osób winnych – nie ofiar. Dlatego warto poszukiwać sprzymierzeńców i próbować wyciągnąć konsekwencje w stosunku do ludzi, którzy stosując mobbing – łamią prawo.
Jak radzić sobie z mobbingiem w pracy? Jak przeciwdziałać mobbingowi?
Skuteczne przeciwdziałanie mobbingowi wymaga wdrożenia przez pracodawcę adekwatnych instrumentów z zakresu zarządzania personelem. Istotne znaczenie będzie miało tu w szczególności kształtowanie w zakładzie kultury organizacyjnej nastawionej na współpracę i umiejętne dobieranie pracowników komórek organizacyjnych. Narzędziami prawnymi służącymi przeciwdziałaniu mobbingowi mogą być polityka premiowania i nagradzania pracowników promująca postawy pożądane przez pracodawcę oraz konsekwentne piętnowanie zachowań mobbingowych poprzez stosowanie kar porządkowych i innych instrumentów dyscyplinujących, a w poważniejszych przypadkach rozwiązywanie z mobberami umów o pracę.
Jakie prawo ma pracownik w momencie, gdy padł ofiarą mobbingu w pracy?
Na podstawie art. 943 Kodeksu Pracy pracownik, u którego zachowania mobbingowe przyczynił się do pogorszenia stanu zdrowia, ma prawo do:
- otrzymania zadośćuczynienia w formie zadośćuczynienia pieniężnego za poniesiona krzywdę,
- odszkodowania w kwocie minimum takiej, jaka obowiązuje przy minimalnym wynagrodzeniu o pracę, jeżeli pracownik z powodu mobbingu zdecydował się odejść i rozwiązał umowę o pracę, czyli zakończy się utratą pracy.
Jak walczyć z mobbingiem?
- Bądź wzorowym pracownikiem.
- Otaczaj się współpracownikami.
- Efekty Twojej pracy mają być widoczne.
- Zbieraj dowody.
- Skonfrontuj się z mobberem.
- Zgłoś mobbing przełożonemu.
- Zgłoś mobbing do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP).
- Zgłoś mobbing do sądu.
