Często zastanawiamy się, jak uniknąć wypalenia zawodowego. Syndrom ten najczęściej pojawia się w obrębie tych branży, które związane są z pomaganiem innym. W rezultacie od lat prowadzone są badania nad wypaleniem wśród pielęgniarek, nauczycieli, psychologów, pracowników socjalnych, prawników, policjantów i duchownych.
Silne zaangażowanie w sprawy klienta, potrzeba budowania bliskich relacji i brania odpowiedzialności za los innych niesie ze sobą większe ryzyko wystąpienia syndromu wypalenia. Jednak w ostatnich latach zauważono, że problem dotyka również pracowników sektora usług, działów sprzedaży, reklamy oraz pracowników małych firm prywatnych. Zastanawiasz się, czy Ciebie też dotyczy ten problem, a może chcesz zawczasu go uniknąć? Przeczytaj i sprawdź, jak uniknąć wypalenia zawodowego.
Syndrom wypalenia zawodowego – definicja
Wypalenie to stan wyczerpania fizycznego i psychicznego. Powoduje to, że człowiek, dla którego praca była dotąd ważną częścią życia, traci zainteresowanie obowiązkami zawodowymi. Wypalenie może prowadzić do gwałtownego spadku motywacji i aktywności, co obniża nastrój i satysfakcję z wykonywanej pracy. Osoby dotknięte tym zespołem często przestają pracować, stają się wyobcowane i nieobecne, zaniedbują obowiązki.
Objawy wypalenia
Wiadomo, że wypalenie jest procesem długotrwałym, którego rozwój można przeoczyć lub błędnie zdiagnozować. Szczególnie w jego początkowych etapach. Większość badaczy zgadza się, że wypalenie zaczyna się od etapu emocjonalnego wyczerpania spowodowanego ciągłym narażeniem pracownika na trudne sytuacje przekraczające jego możliwości.
Najczęstsze objawy to chroniczne zmęczenie, obniżony nastrój i niestabilność oraz poczucie bezradności i braku sensu pracy, którą wykonujesz. Wyczerpany człowiek nie ma motywacji do dalszej pracy na swoim stanowisku, ale też nie widzi sposobu na zmianę statusu quo. Dokuczają mu trudności z koncentracją i brak kreatywności.
Dowiedz się więcej w tym temacie: Co powoduje powstawanie łupieżu i jak skutecznie z nim walczyć?
W drugiej fazie wypalenia pracownicy dystansują się od zadań w pracy, klientów i współpracowników, próbując zmniejszyć trwające obciążenie emocjonalne. Nazywa się ten proces depersonalizacją. Opiera się on na cynicznym i obiektywnym podejściu do klientów i ich problemów. Pracownicy stają się obojętni, a kontakt z nimi jest bardzo formalny i powierzchowny.
Przyczyny, czyli skąd biorą się wypaleni pracownicy?
Najczęstszą przyczyną wypalenia jest chroniczny stres spowodowany niemożnością spełnienia wymagań. Na poziom stresu wpływają czynniki osobiste i organizacyjne. Te pierwsze to tendencje osobowościowe, takie jak zewnętrzne trajektorie kontroli czy perfekcjonizm. Zewnętrzny punkt kontroli charakteryzuje się brakiem wpływu na rozwój sytuacji zawodowej. Zarówno sukces, jak i porażkę można przypisać czynnikom zewnętrznym, a nie własnym wysiłkom lub umiejętnościom. Punkty kontroli wewnętrznej są związane z poczuciem sprawczości i odpowiedzialności. Lepiej radzą sobie ze stresem osoby, które opracowują własne strategie walki z nim i nie polegają na innych.
Wysoki stopień perfekcjonizmu prowadzi do silnego wzrostu własnych standardów pracy, a tym samym często do braku satysfakcji. Czynnik ten wiąże się również z tworzeniem idealistycznej wizji pracy i własnej roli zawodowej. Dotyczy to zwłaszcza osób, które pomagają innym. Pracownicy socjalni, pielęgniarki i nauczyciele często zawodzą pomimo emocjonalnego związku z osobami, którym pomagają. Jednocześnie pracownicy tych branż często kierują się chęcią pomagania i kształtowania życia innych przy wyborze kariery. Praca z tą idealistyczną wizją prowadzi do mniejszych osiągnięć i mniej widocznych sukcesów. Ponadto może łatwo zdestabilizować styl życia, w którym brakuje równowagi między życiem prywatnym a pracą. Szczególnie narażone na stres i porażki w pracy są osoby, które mają niewielu przyjaciół, nie mają hobby i zainteresowań pozazawodowych. Zaburzenia w sensie przydatności zawodowej mogą prowadzić do chaosu w całym ich życiu i poważnie wpłynąć na ich funkcje psychologiczne.
Dowiedz się więcej w tym temacie: Jakie kursy zawodowe wyróżniamy? Czy warto je robić?
Jak uniknąć wypalenia zawodowego?
Zaawansowany zespół wypalenia zawodowego to trudna choroba, z którą nie zawsze można uporać się samodzielnie – często potrzebna jest fachowa pomoc. Niejednokrotnie pracownicy rezygnują z pracy i skupiają się na przedefiniowaniu swoich celów życiowych. Z tego powodu priorytetem przełożonych jest zapobieganie i wykrywanie pierwszych objawów wypalenia. Podstawowym środkiem ostrożności jest minimalizacja stresu poprzez zapewnienie pracownikom odpowiedniej ilości odpoczynku.
Ważnym czynnikiem redukcji stresu jest także poczucie sprawiedliwości organizacyjnej. Jest to zbiór wglądu pracowników w dystrybucję towarów, sposób podejmowania decyzji w organizacji, wyniki tych decyzji i interakcje w zespole. Sprawiedliwa dystrybucja to zasada, według której rozdzielane są nagrody i przywileje. Podstawą jest wynagrodzenie adekwatne do stanowiska i ilości włożonej pracy. Ponadto ważny jest również dostęp do szkoleń, sprawiedliwy podział urlopów, premii i świadczeń socjalnych. Ważne jest również, aby mieć jasne zasady oceny pracy. Rozmycie w tym obszarze może prowadzić do poczucia bezradności i zwiększać stres. Sprawiedliwość proceduralna to wpływ pracownika na decyzje i organizację własnej pracy.
Umiejętność wyrażenia opinii zwiększa kontrolę nad sytuacją, minimalizując w ten sposób stres. Właściwe relacje między pracownikami, jasne rozstrzyganie sporów i podział władzy to aspekty związane z interaktywnym wymiarem sprawiedliwości. Wykazano, że wspólne poczucie sprawiedliwości wśród pracowników w zakresie zadań, procedur i interakcji jest kluczowym czynnikiem w zmniejszaniu stresu i bezradności, a tym samym zmniejszaniu wypalenia zawodowego.
To może Cię zainteresować: Jakie kursy warto zrobić? Najbardziej opłacalne kursy zawodowe
Odpoczynek – klucz do sukcesu
Dlatego, aby skoncentrować się na pracy, powinieneś skupić się na odpoczynku. Najbardziej podatne na syndrom wypalenia są osoby, którym brakuje hobby i wsparcia społecznego. Gdy pojawią się pierwsze oznaki wypalenia, najgorszym rozwiązaniem jest zignorowanie problemu lub ukaranie pracownika za utraconą produktywność. Praca w godzinach nadliczbowych nie rozwiąże tego problemu. Nadgodziny mogą dodatkowo zwiększać stres i zmęczenie, jednocześnie pogłębiając wypalenie i zmniejszając produktywność. Pracownik jest zmęczony, a wykonywane przez niego zadania pogarszają się, co z kolei prowadzi do większej liczby nadgodzin. Czasami okazuje się, że skuteczniejszym sposobem pomocy jest danie pracownikom szansy na przerwę, zmianę przydziału pracy lub lepsze dostosowanie się do bieżących potrzeb pracownika.
Jak się nie wypalić zawodowo?
Praca powinna być źródłem satysfakcji oraz sposobem na rozwój i budowanie zdrowej samooceny. Wypalenie powoduje przełamanie naturalnej tendencji ludzkich zachowań. Zapobieganie temu zjawisku leży nie tylko w interesie pracowników, ale także pracodawców. Wyczerpana osoba nie ma motywacji do pracy. Choć nie oznacza to, że zrezygnuje. Często jej motywacje są tak sparaliżowane, że pomimo niezadowolenia nie jest w stanie podjąć działań, aby zmienić okoliczności swojego życia. W efekcie zaniedbany i źle zdiagnozowany pracownik z syndromem wypalenia może przez lata pozostawać na swoim stanowisku, przynosząc kolejne straty. Wiedza na temat zjawiska wypalenia i pierwszych objawów tego zespołu oraz umiejętna motywacja powinny być ważnym narzędziem w warsztacie każdego menedżera.
