Choć lekki niepokój związany z wizytami u lekarza czy dentysty jest normalny, niektórzy ludzie doświadczają znacznie silniejszego lęku, który może utrudniać dbanie o zdrowie. Jednym z takich lęków jest hemofobia – irracjonalny strach przed krwią.

Czym jest hemofobia? 

Hemofobia, znana również jako hematofobia, to specyficzna fobia charakteryzująca się nadmiernym i nieuzasadnionym lękiem przed krwią. Jest to rodzaj specyficznej fobii, sklasyfikowanej w ramach zaburzeń lękowych w systemach diagnostycznych takich jak DSM-5 i ICD-11. Lęk może dotyczyć nie tylko widoku krwi, ale także myśli o krwi, rozmów na jej temat, lub sytuacji potencjalnie związanych z krwią (np. wizyty u lekarza). Reakcja lękowa jest nieproporcjonalna do rzeczywistego zagrożenia, często prowadząc do znacznego dystresu i upośledzenia funkcjonowania.

Hemofobia często współwystępuje z innymi fobiami, takimi jak lęk przed igłami (belonefobia) czy lęk przed zabiegami medycznymi.

Przyczyny hemofobii

  1. Traumatyczne doświadczenia.
  2. Czynniki genetyczne.
  3. Wpływy kulturowe.
  4. Indywidualne predyspozycje psychologiczne.

Objawy hemofobii

Objawy hemofobii mogą być zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Oto szczegółowe omówienie objawów:

Objawy fizyczne
a) Reakcja dwuetapowa. Początkowo: wzrost tętna i ciśnienia krwi. Następnie: nagły spadek tętna i ciśnienia krwi, mogący prowadzić do omdlenia wazowagalnego

b) Przyspieszone bicie serca.

c) Nadmierne pocenie się.

d) Drżenie ciała, szczególnie rąk.

e) Zawroty głowy lub uczucie „lekkości” głowy, nudności lub mdłości. 

Objawy psychiczne i emocjonalne
a) Intensywny, irracjonalny strach na widok krwi lub myśl o samym widoku.

b) Silny niepokój lub panika w sytuacjach związanych z krwią.

c) Obsesyjne myśli o krwi lub sytuacjach, gdzie może ona wystąpić

d) Poczucie utraty kontroli

e) Silna potrzeba ucieczki z sytuacji związanych z krwią

f) Uczucie oderwania od rzeczywistości (derealizacja)

Objawy behawioralne

a) Unikanie sytuacji związanych z krwią, takich jak np. wizyty u lekarza lub dentysty, pobieranie krwi lub zastrzyki, oglądanie filmów lub programów zawierających sceny z krwią.

b) Nadmierna czujność w sytuacjach, gdzie może pojawić się krew.

c) Odmowa poddania się niezbędnym zabiegom medycznym.

d) Trudności w udzielaniu pierwszej pomocy innym.

Objawy poznawcze 

a) Katastroficzne myślenie związane z krwią.

b) Nadmierne skupianie uwagi na bodźcach związanych z krwią.

c) Trudności w koncentracji w obecności krwi lub myśląc o niej.

Objawy długoterminowe

a) Zaniedbywanie zdrowia z powodu unikania badań medycznych.

b) Izolacja społeczna w obawie przed sytuacjami związanymi z krwią.

c) Obniżona jakość życia i codziennego funkcjonowania.

Strategie radzenia sobie z hemofobią.

  1. Edukacja na temat krwi i procedur medycznych
  2. Stopniowa ekspozycja na sytuacje związane z krwią
  3. Praktykowanie technik relaksacyjnych
  4. Terapia
  5. Wsparcie społeczne

Hemofobia-leczenie

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia hemofobii. Oto szczegółowe omówienie procesu leczenia hemofobii za pomocą CBT.

  • Psychoedukacja
    • Wyjaśnienie mechanizmów powstawania i utrzymywania się fobii.
    • Omówienie fizjologicznych reakcji organizmu na strach.
    • Przedstawienie zasad działania terapii CBT.
  • Restrukturyzacja poznawcza
    • Identyfikacja irracjonalnych myśli związanych z krwią.
    • Nauka kwestionowania i modyfikowania tych myśli.
    • Zastępowanie ich bardziej realistycznymi i adaptacyjnymi przekonaniami.
  • Techniki ekspozycji
    • Stopniowe narażanie pacjenta na sytuacje związane z krwią.
    • Tworzenie hierarchii lęku – od najmniej do najbardziej stresujących sytuacji.
    • Systematyczna desensytyzacja – połączenie ekspozycji z technikami relaksacyjnymi.
  • Techniki relaksacyjne
    • Nauka kontroli oddechu.
    • Progresywna relaksacja mięśni.
    • Mindfulness i medytacja.
  • Trening umiejętności radzenia sobie
    • Nauka technik samouspokajania.
    • Rozwój strategii rozwiązywania problemów.
    • Ćwiczenie asertywności w sytuacjach medycznych.

Hemofobia może znacząco wpływać na jakość życia, ale istnieją skuteczne metody jej przezwyciężania. Kluczowe jest zrozumienie natury tego lęku i podjęcie odpowiednich kroków, aby pokonać fobię.

Artykuł zewnętrzny